Przejawy religijności współczesnej młodzieży

fot. vecstock na Freepik

Przejawy religijności współczesnej młodzieży

Rozwój człowieka jest procesem permanentnym, ale przebiega on według pewnego rytmu. Wprawdzie rozwój osobowy jednostki, w tym religijny, zależy w dużym stopniu od niej samej, to jednak są etapy, które tylko raz przechodzą, a jeśli miną nie powracają. Okres dorastania[1] jest tym etapem w życiu człowieka, kiedy dokonuje się przeobrażenie dziecka w osobę dorosłą, jest to równocześnie końcowa faza dzieciństwa oraz początek wieku dojrzałego. Czas adolescencji obejmuje okres od 12/13 do 18-20 roku życia[2]. Na przestrzeni tych kilku lat zachodzą radykalne zmiany psychiczne, fizyczne i emocjonalne, które umożliwiają jednostce podjęcie nowych zadań i ról społecznych, właściwych dla człowieka dorosłego. Można ten czas wykorzystać lub zmarnować. Jest to okres trudnych wyzwań dla młodych ludzi oraz ich duszpasterzy, katechetów i wychowawców. Aby uniknąć podstawowych błędów w nauczaniu i wychowaniu modlitewnym, katecheza realizowana w środowisku szkolnym winna liczyć się z możliwościami percepcyjnymi młodzieży i postępować zgodnie z zasadą przystępności przekazywanej wiedzy.

1. Czynniki rozwoju religijnego

Rozwój religijności młodego człowieka jest przede wszystkim ściśle związany z prawidłowościami rozwoju wieku dojrzewania. Religijność rozwija się na konkretnym podłożu psychologicznym, uwarunkowanym zarówno przyśpieszonymi zmianami w rozwoju fizycznym, nade wszystko zaś intensywnym rozwojem intelektualnym i emocjonalnym. J. Makselon wylicza kilka czynników, które pełnią podstawową rolę w rozwoju religijnym człowieka, a więc także młodzieży, są to: doświadczenie, potrzeby, emocje i grupy społeczne[3].

Doświadczenie religijne jest tajemniczym światem osobistych doznań. Daje ono człowiekowi niepowtarzalne możliwości rozwojowe w kierunku Boga, wywołuje niekiedy nadzwyczajne przeżycia i silne napięcia. Wyrasta ono z wiary żywej, mocnej i ugruntowanej, a jednocześnie za każdym razem niejednokrotnie wywołuje akt wiary głębokiej, który wzmacnia i uszlachetnienia więzi z Bogiem i a także z ludźmi połączone z nawróceniem[4]. Na uwagę zasługuje fakt, że w doświadczeniu religijnym ogromnego znaczenia nabiera przykład konkretnej osoby. Życie dorosłego człowieka jest bowiem w znacznej mierze uwarunkowane pierwszymi doznaniami dziecięcymi, w tym przede wszystkim kontaktami z matką. W oparciu o te kontakty kształtuje się podstawowe zaufanie, które stanowi o możliwości i sposobie rozumienia Boga[5].

Dynamikę religijności określają potrzeby podstawowe, wynikające z biologicznej struktury organizmu a także ujawnione w toku indywidualnego i społecznego rozwoju człowieka, a wyznaczające zasadniczy kierunek jego działania (np. modlitwa o zdrowie, spokój w rodzinie, o pracę) oraz potrzeby pochodne, bogato zróżnicowane, wyrosłe na gruncie wyżej wymienionych i związane z poszukiwaniem środków do zaspokajania potrzeb podstawowych[6].

Uczucia religijne inspirują zaangażowanie religijne, stanowiąc bogatą i bardzo zróżnicowaną dziedzinę wewnętrznych przeżyć, wzmagają duchowe siły człowieka, towarzyszą jego modlitwie i wyrażają odniesienie jednostki wobec Boga, ludzi, rzeczy i świata[7]. Dzięki nim zachowania związane z życiem religijnym są silniej motywowane, a człowiek, który jest ich podmiotem, łatwiej może osiągnąć więź z Bogiem. W praktykach religijnych rodzą się osobliwe wzruszenia w odniesieniu między innymi do słów modlitwy, śpiewów, instrumentalnej muzyki kościelnej, wreszcie elementów celebracji liturgicznej. Uczucia religijne kształtują nas stosunek do zdarzeń przeżywanych, wyobrażanych czy poddawanych refleksji, a doświadczane w sytuacji religijnej, przenikają do najgłębszych duchowych pokładów człowieka, stanowiąc wydarzenie, po którym następuje inne, niejako, wyższe, bycie[8]. 

Czynniki rozwoju religijności nie ograniczają się tylko do indywidualnych przeżyć poszczególnego człowieka, rozciągają się również na grupy społeczne[9], to znaczy na środowiska wierzących, w których dana osoba się rozwija, poczynając od rodziny, grupy sąsiedzkiej czy rówieśniczej, czyli tak zwanych grup pierwotnych[10].

Wymienione powyżej czynniki nie mogą być rozdzielane i izolowane, ponieważ w rzeczywistości działają zawsze w ścisłym powiązaniu, wzajemnie warunkują się i modyfikują, zmieniając swą rolę i znaczenie w zależności od tego, jak przebiega rozwój konkretnej osoby i jej otoczenia.