foto. studio4rt na Freepik
Przy każdej konfrontacji Izraela z Egiptem, zwłaszcza w opisach wyjścia z niewoli egipskiej, autorzy biblijni podkreślają jaką to potęgą dysponował faraon. Niejednokrotnie, jednym tchem powtarzają: „wszystkie konie i rydwany faraona, jeźdźcy i całe wojsko” aby zaakcentować jakimi siłami zbrojnymi dysponował Egipt. A na tle tej potęgi zbrojnej Bóg objawia swoją wszechmoc: „wtedy okażę moją potęgę wobec faraona, całego wojska jego, rydwanów i wszystkich jego jeźdźców”.
Księga Wyjścia opowiada na przykład: „Pan przemówił do Mojżesza tymi słowami: «Rozkaż Izraelitom, niech [wyruszają] /…/ Wtedy okażę potęgę moją nad faraonem i nad całym jego wojskiem. Poznają wówczas Egipcjanie, że Ja jestem Pan». I uczynili w ten sposób.
Gdy doniesiono królowi egipskiemu o ucieczce ludu/…/ rozkazał faraon zaprzęgać swoje rydwany i zabrał ludzi swoich ze sobą. Wziął sześćset rydwanów wyborowych oraz wszystkie inne rydwany egipskie, a na każdym z nich byli dzielni wojownicy. Pan uczynił upartym serce faraona, króla egipskiego, który urządził pościg za Izraelitami. Ci jednak wyszli z podniesioną ręką. Egipcjanie więc ścigali ich i dopędzili obozujących nad morzem – wszystkie konie i rydwany faraona, jeźdźcy i całe wojsko jego – pod Pi-Hachirot naprzeciw Baal-Sefon /…/
Pan rzekł do Mojżesza: «Czemu głośno wołasz do Mnie? Powiedz Izraelitom, niech ruszają w drogę. Ty zaś podnieś swą laskę i wyciągnij rękę nad morze i rozdziel je na dwoje, a wejdą Izraelici w środek na suchą ziemię. Ja natomiast uczynię upartymi serca Egipcjan, że pójdą za nimi. Wtedy okażę moją potęgę wobec faraona, całego wojska jego, rydwanów i wszystkich jego jeźdźców. A gdy okażę moją potęgę wobec faraona, jego rydwanów i jeźdźców, wtedy poznają Egipcjanie, że ja jestem Pan»”. (Wj 14,1-18)
W siłach zbrojnych Egiptu wyborową formację stanowiły rydwany, były czymś w rodzaju wozów bojowych. Rydwan był lekkim, zwrotnym i szybkim pojazdem a jednoczenie był uzbrojony w cały zestaw różnej broni, już samo uzbrojenie i wyposażenie miało budzić lęk i respekt wroga.
Rydwany stanowiły główny trzon oddziału bojowego. Każdy rydwan był zaprzężony w dwa konie i dosiadany przez dwóch wojowników. Jeden powoził i strzelał z łuku a drugi miał tarczę i ochraniał obuch w rydwanie. Wóz rydwanu był zaopatrzony w dwie pochwy: jedna na łuk a druga na strzały. Załogę stanowił również wojownik pieszy uzbrojony w oszczep, ochraniał konie przed nieprzyjacielem.
Oszczep na płaskorzeźbach przedstawiających sceny wojenne ma kuliste zakończenie z ozdobnymi frędzlami. Oszczep był zachowywany, trzymany w rezerwie na wypadek walki wręcz.
Na polu walki, załogi rydwanów starali się kierować wzdłuż linii frontowej nieprzyjaciela, prowadząc ostrzał z łuków w trakcie jazdy, unikając walki wręcz.
Na reliefach egipskich król jest pokazywany jako noszący swój kołczan na plecach, przywiązany do jego ciała. Jednak obraz króla samego w pojedynkę na rydwanie, z lejcami wokół bioder by powozić i aby mieć wolne ręce a jednocześnie strzelać z łuku to na pewno wyidealizowany obraz wszechstronnego, pewnego siebie i mocnego władcy. Tak samo przedstawiana na płaskorzeźbach jazda faraona wprost na nieprzyjaciela, to też raczej fikcja.
Główne i najliczniejsze siły wojsk faraona, to byli zwykli wojownicy piesi. Nosili szerokie skórzane tarcze, u góry zaokrąglone. Uzbrojeni we włócznie i miecze (tak zwane chepesz – miecze sierpowe) albo toporki. Często nosili krótkie spódniczki i skórzane pasy przez ich piersi jako ochrona.
Inni wojownicy byli wyćwiczeni na łuczników, ich zadaniem było związać siły nieprzyjaciela, to zadanie wymagało dużo siły, jednak nikt nie był w armii tak podziwiany i otaczany takim szacunkiem jak jeźdźcy na rydwanach.
Od polowy XVIII dynastii (1550–1292 przed Chr. a więc w czasie wyjścia Izraela z Egiptu), rydwany stanowiły istotną cześć wojska. Rydwany były rozlokowane w oddziałach i powożeni przez jeźdźców, którzy mieli własny system stopni wojskowych, inny niż w całej armii. Też wojownicy na rydwanach byli osobno, inaczej traktowani. Wojownicy na rydwanach mogli osiągnąć wyższe stopnie wojskowe niż np. w piechocie.
Z ich innym, specjalnym statusem tworzyli wysoko wyszkoloną elitę w siłach zbrojnych. Byli umundurowani w skórzane gorsety, lub pancerze z łusek z brązu i ochraniani przez błyszczące hełmy z brązu. Hełmy połyskiwały, kiedy pędzili przez pole walki.
Nic dziwnego, że ze w Nowym Państwie (1550–1070 przed Chr.) królewscy książęta i królowie życzyli sobie, by być postrzeganymi jako część tej grupy z tak wysokim prestiżem. Można tu widzieć pewną analogię do średniowiecznego rycerza.
Z czasem faraonowie byli tak identyfikowani z rydwanami, ze w poematach pisanych na ich cześć, identyfikowano każdy element rydwanu z jakimś aspektem, z jakąś cechą króla.
Bóg bardzo przekonująco objawia swoją wszechmoc: „okażę moją potęgę wobec faraona, całego wojska jego, rydwanów i wszystkich jego jeźdźców”.
Pismo Święte zna jeszcze inne znaczenie rydwanu, ognistego rydwanu do nieba, względnie jako tron samego Boga, ale to już temat na inną opowieść.