fot. vecstock na Freepik
W Adwencie i w okresie Bożego Narodzenia w tekstach liturgicznych częściej słyszymy wzmianki o mieście Nazaret. Jaka jest historia tego miasta? W starożytnych tekstach hebrajskich nadaremnie szukalibyśmy jakiejkolwiek wzmianki o mieście Nazarecie. Biblia Starego Testamentu ani żadne inne teksty nie opisują Nazaretu a nawet nie go wymieniają w różnych spisach miejscowości, to jednak miejscowość ta może się poszczycić długą historią.
Historię Nazaretu sprzed epoki Nowego Testamentu możemy poznać tylko ma podstawie wykopalisk archeologicznych. Najstarsze ślady zamieszkiwania człowieka na najbliższej okolicy pochodzą z epoki środkowego brązu, to znaczy z czasów ok. 2000 do 1500 lat przed Chr., to z tego czasu kiedy Abraham przywędrował z Ur do Kanaanu. W tej epoce miasto ograniczało się do wzgórza na którym dziś znajduje się bazylika Zwiastowania i kompleks klasztorny. Odkryto cały szereg grobów wokół starożytnego Nazaretu. Znaleziska wskazują na to że ludność była uboga, lecz to nie stało na przeszkodzie Bożym planom. „Bóg wybrał właśnie to niemocne w oczach świata, aby mocnych poniżyć i to, co nie jest szlachetnie urodzone według świata i wzgardzone i to, co nie jest, wyróżnił Bóg, by to co jest, unicestwić” (1 Kor 1,27-28). I tak nieznana i wzgardzona mieścina, cicha i odległa od wielkich wydarzeń świata, znalazła się w centrum historii zbawienia bo to tutaj „Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas” (J 1,14).
Bóg posłał anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja. Anioł wszedł do Niej i rzekł: «Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona jesteś między niewiastami… Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus. Będzie On wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da Mu tron Jego praojca, Dawida. Będzie panował nad domem Jakuba na wieki, a Jego panowaniu nie będzie końca» (Łk 1,26-33). Tutaj Słowo Wcielone przez prawie trzydzieści lat mieszkało wiodąc życie ukryte, Syn Boży przyjął postać sługi (por. Flp 2,7) i był poddany Maryi i Józefowi (por. Łk 2,51). Do tego stopnia dostosował się do ludzkich zwyczajów i praw że uznany za człowieka (Flp 2,7) i uważany za syna Józefa (J 6,42).
Dalsza odkrywana przez archeologów historia Nazaretu świadczy o tym, że mieszkańcy uwierzyli w Chrystusa. Za życia Jezusa powątpiewali. Jezus przyszedłszy do swego miasta rodzinnego, nauczał ich w synagodze, tak że byli zdumieni i pytali: «Skąd u Niego ta mądrość i cuda? Czyż nie jest On synem cieśli? Czy Jego Matce nie jest na imię Mariam, a Jego braciom Jakub, Józef, Szymon i Juda? Także Jego siostry czy nie żyją wszystkie u nas? Skądże więc ma to wszystko?» I powątpiewali o Nim. A Jezus rzekł do nich: «Tylko w swojej ojczyźnie i w swoim domu może być prorok lekceważony». I niewiele zdziałał tam cudów z powodu ich niedowiarstwa (Mt 13,54-58). Po śmierci i po zmartwychwstaniu Jezusa zmieniło się nastawienie mieszkańców Nazaretu, uznali w Nim obiecanego i oczekiwanego Mesjasza. Niedługo potem istniał już Kościół Nazarejczyków gromadzący się u „krewnego Pana” Judy, u jego synów Sozera i Jakuba, u jego wnuków, którzy przed sędziowskim tronem cesarza Domicjana (panował w latach 81-97) składają świadectwo Chrystusowi. Do „krewnych Pana” zalicza się również niejaki Kanon, który ok. r. 250 zginął śmiercią męczeńską w Pamfilii w czasie prześladowania za Decjusza (panował w latach 249-251).
Grupa chrześcijan „krewnych Pana” w Nazarecie żyła z rolnictwa tak samo jak ich przodkowie. Uważali że mają prawo przewodzić innym gminom chrześcijańskim w Galilei, ponieważ mieli w posiadaniu przekaz o genealogii Józefa i Maryi. Z całą pewnością byli w posiadaniu miejsca, domu, groty w której strzegli tradycji związanej ze zwiastowaniem Maryi i z dzieciństwem Jezusa.
W miejscu pierwotnie przeznaczonym na mieszkanie rozwinął się kult, chrześcijanie Nazaretu w domu spotykają się na modlitwę i na liturgię podobnie jak ich bracia w Jerozolimie (Dz 2,46). Dom rodzinny stał się kościołem. Najpierw wykorzystywano istniejące mury lub skalne ściany, z biegiem czasu rozbudowywano miejsce kultu, przede wszystkim dobudowywano chrzcielnice. W pierwszych wiekach obowiązywał jeszcze styl synagogalny, po IV wieku powstała nad grotą Zwiastowania bazylika bizantyjska.
Tradycja o wydarzeniach zbawczych w Nazarecie została w ten sposób utrwalona w kamieniu i w architekturze, dlatego dziś możemy pochylić się w modlitewnej zadumie nad miejscem gdzie „Słowo stało się Ciałem”.