Zadania katolików świeckich w kształtowaniu kultury w dobie płynnej nowoczesności – część 2

Od czasów papieża Leona XIII Kościół okazywał coraz więcej zrozumienia dla kultury i jej autonomii, choć swą uwagę koncentrował na kulturze mającej ewangeliczne inspiracje lub wyrażającej przeżycia religijne. Nowy etap pomiędzy Kościołem a kulturą zainicjował Sobór Watykański II. W dokumentach soborowych Kościół opowiedział się za partnerstwem, wolnością, autonomią i zaangażowaniem katolików świeckich w dziedzinie relacji wiary i kultury (29).

2.2. KULTURA W DOKUMENTACH KOŚCIOŁA

Wśród dokumentów Kościoła zajmujących się tematem kultury na szczególną uwagę zasługują: Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (1965)30, Adhortacja apostolska Christifideles laici o powołaniu świeckich w Kościele (1998) oraz List apostolski Ojca Świętego Jana Pawła II do artystów (1999).

Analizując te dokumenty, dostrzegamy dwa ujęcia istotne dla zrozumienia omawianego zagadnienia. Pierwsze z nich wskazuje, że kulturą jest rozwój intelektu i woli, który prowadzi do rozwoju pełni osobowości człowieka. Wchodząc w świat kultury, człowiek kształtuje różne uzdolnienia ducha i ciała. Jest ona dla niego drogą poznania i porządkowania świata. Poprzez kulturę chrześcijanin czyni bardziej ludzkim życie społeczne, rodzinne i narodowe (31). Nauczanie Kościoła wskazuje, że kultura wyraża się w swoich dziełach oraz w wielkich doświadczeniach duchowych człowieka (32). Tak pojmowaną kulturę należy rozumieć jako dobro wspólne każdego ludu, wyraz jego godności, wolności i twórczego zamysłu, świadectwo jego drogi (33). Drugie ujęcie zwraca uwagę na to, że w dzisiejszym świecie funkcjonuje produkcyjno-konsumpcyjne rozumienie kultury, w którym stanowi ona ogół materialnych i duchowych wytworów człowieka (34).

Te dwa ujęcia omawianego zagadnienia możemy nazwać podmiotowym i przedmiotowym ujęciem kultury. Poprzez kulturę kształtowana jest osobowość człowieka, jego poznanie i postępowanie, a zarazem kultywowanie dóbr i wartości naturalnych, wypływających bezpośrednio z jego rozumnej i społecznej natury (35).

Jan Paweł II w Adhortacji apostolskiej Christifideles laici zauważył, że współczesna kultura cechuje się oderwaniem nie tylko od wiary chrześcijańskiej, ale także od prawa naturalnego i wartości ludzkich. Co więcej, współczesna kultura techniczna i naukowa, mimo nieustannego rozwoju, nie jest w stanie odpowiedzieć człowiekowi na podstawowe pytania o prawdę i dobro – pytania odnoszące się do sensu życia. Takiemu rozumieniu kultury współczesnej musi towarzyszyć zaangażowanie katolików świeckich, mające na celu przepojenie tej rzeczywistości duchem ewangelicznym (36).