Obraz autorstwa freestockcenter na Freepik
Na terenie bazyliki Zwiastowania w Nazarecie w trakcie wykopalisk odnaleziono niezwykłą pozostałość.
Pielgrzymki w pierwszych wiekach chrześcijaństwa trwały bardzo długo, dlatego że dla pielgrzymów tej epoki była to jedyna i najważniejsza podróż życia. Pątnicy, przebywając długi okres czasu w sanktuariach, miejscach pamiątkowych i świętych, uczestniczyli w bogatej i różnorodnej liturgii, rozważali treści wydarzeń historii zbawienia, czytali Pismo święte. Często pełni wiary i gorliwości, modląc się, pozostawiali w miejscach świętych ślady w postaci „graffiti”.
Były to wyryte przeważnie na ścianie w tynku większe lub mniejsze napisy. Stanowią ślady, które ktoś z wiarą, pobożnością i entuzjazmem religijnym pozostawił na miejscu świętym. Jest to zresztą tendencja, z którą spotykamy się po dzień dzisiejszy – chociaż pobudki są nieco inne.
W połowie lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto systematyczne prace wykopaliskowe. Badania archeologiczne prowadził o. Bellarmino Bagatti z Franciszkańskiego Studium Biblijnego w Jerozolimie. Prace wykazały, że historia tego miejsca sięga pierwszych lat chrześcijaństwa, a Grotę w Nazarecie czcili już bezpośredni spadkobiercy świadków życia i zmartwychwstania Chrystusa. Odnaleziono pozostałości z różnych epok. Miejscowość była zamieszkana już w epoce brązu i w epoce żelaza. Najbardziej interesujące były pozostałości z epoki Nowego Testamentu, ponieważ świadczyły o wyglądzie i charakterze miasta w czasach Jezusa. Jednak najważniejsze stały się pozostałości z następnych epok, mówiły bowiem o czci oddawanej temu miejscu. W ten sposób potwierdziła się autentyczność Nazaretu jako rodzinnej miejscowości Maryi.
Nazaret to miejsce, gdzie anioł pozdrowił Matkę Bożą, gdzie przeczysta Dziewica wypowiedziała swe „tak” woli Stwórcy i gdzie zbawcze plany Boże dosłownie się ucieleśniły. Odkrycia archeologiczne wykazały niezbicie, że już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa przekształcono miejsce zamieszkania Maryi w miejsce czci.
Podczas wykopalisk odnaleziono różne elementy związane z kultem tego miejsca: dekoracje Groty Świętej i tzw. groty Kanona, a zwłaszcza symbol krzyża, mury sanktuariów z różnych epok, kolejne kościoły, klasztor, chrzcielnice, posadzki mozaikowe, kolumny i kapitele, fragmenty i elementy architektoniczne oraz graffiti.
Wśród różnych śladów i inskrypcji, które pozostały w tynku, uwagę archeologów zwrócił jeden napis. Można w nim wyraźnie wyróżnić kilka liter greckich. Są to chi i epsylon, a u góry jest kreska, która zawsze w starożytnych inskrypcjach oznaczała skrót. Następnie widać bardzo wyraźnie mi, alfa, ro, jotę i jeszcze raz alfa. Ten napis to: XAIPE MAPIA; czytamy go Chaire Marija, czyli: „Witaj, bądź pozdrowiona, Maryjo”, „Zdrowaś Mario”!
Tych kilka greckich liter stało się jedną z najsławniejszych inskrypcji w Ziemi Świętej. W tym miejscu bowiem, gdzie Archanioł Gabriel wypowiedział do Maryi słowa Zdrowaś Mario, jakiś anonimowy chrześcijanin uwiecznił je w inskrypcji. Nie wiemy, w jakim języku Archanioł Gabriel zwrócił się do Maryi. Prawdopodobnie w aramejskim, bo to był język codzienny, powszechnie używany w Palestynie w czasach Pana Jezusa. Jednak od IV wieku pielgrzymi zaczęli masowo przybywać spoza Palestyny, również z terenu Bizancjum, ówczesnego pierwszego państwa, które tolerowało chrześcijaństwo. Tam mówiono po grecku. Zresztą wielu pielgrzymów używało języka greckiego. Przede wszystkim jednak język grecki był językiem Nowego Testamentu. Stąd ktoś pełen prostej wiary słowa, jakie usłyszał w trakcie czytania Ewangelii, o których wiedział, że tu zostały wypowiedziane – uwiecznił w tynku, tu w Nazarecie.
Napis znajduje się na bazie kolumny. Element, który stanowił jej podstawę, wykonano z kamienia, lecz raczej kiepskiej jakości, dlatego uzupełniono to tynkiem, aby wygładzić powierzchnię kamienia i uczynić ją bardziej dekoracyjną. W ten sposób napis „Zdrowaś Mario” przetrwał do naszych czasów.