fot. jcomp na Freepik
Cykl: W szkole modlitwy osobistej
Odc. 4. Duch Święty w sakramencie pojednania
Charyzmat – dar dobrego życia w Kościele i dla Kościoła
Właściwy określeniem charyzmatu jest definicja, w której najczęściej przedstawiane są takie elementy: 1)szczególny, 2)niezasłużony, 3)dar Ducha Świętego, 4)udzielany dla dobra (budowy) Kościoła. Zatem charyzmaty są to dary Ducha Świętego, które chrześcijanie zawdzięczają łasce Bożej, mające na celu zbawienie, i którymi powinni się posługiwać w celu budowania wspólnoty Kościoła. Warto zaznaczyć, że termin „wspólnota Kościała” nie odnosi się tylko i wyłącznie do Kościoła jako instytucji. Istnieje ona tam, gdzie żyją ze sobą ludzie ochrzczeni, stąd też rodzinę chrześcijańską nazywamy „Kościołem domowym”.
W kościele pierwotnym nie oczekiwano charyzmatów, oczekiwano wylania Ducha Świętego. Najważniejsze było Jego działanie, charyzmaty uważano za element dodatkowy, udzielony w jakimś konkretnym celu.Odnośnie do udzielania charyzmatów trzeba podkreślić, że przeważnie towarzyszyły udzielaniu sakramentów, szczególnie inicjacji chrześcijańskiej (chrzest, bierzmowanie, eucharystia – Didache XI, 1-4).
W sakramencie pojednania poprzez działanie Ducha Świętego dokonuje się odpuszczenie grzechów oraz udzielenie charyzmatów, darów duchowych uzdalniających człowieka do prowadzenia chrześcijańskiego życia w budowaniu wspólnoty Kościoła.
Sakramenty a Duch Święty
Trzeba zauważyć dwa wymiary obecności Ducha Świętego w rzeczywistości sakramentalnej. Pierwszy wskazuje na to, że łaska Ducha Świętego jest obecna w rzeczywistości sakramentalnej.Definicja sakramentu, którą zostawił nam św. Augustyn, mówi: „sakrament to skuteczny znak niewidzialnej łaski”. Mowa tu o łasce Ducha Świętego. Dlatego możemy wskazać, że istnieje powiązanie między Duchem i liturgią, podczas której udzielane są sakramenty. We współczesnej teologii istnieją dwa ważne wyrażenia obrazujące tę prawdę: „liturgia w Duchu Świętym” i „Duch Święty w liturgii”.
Drugi wymiar wskazuje na rolę, jaką odgrywa Ducha Święty w rzeczywistości sakramentalnej. Kościół wierzy w to, że czegokolwiek „dotknie” Duch Święty, wszystko to zostaje uświęcone i przemienione (św. Ireneusz). Każdy akt sakramentalny daje Ducha Świętego, który odnawia nasze człowieczeństwo.
Sakrament pojednania
Udział Ducha Świętego w sakramencie pojednania ma mocne udokumentowanie biblijne. W Starym Testamencie odnajdujemy zapowiedź odpuszczenia grzechów za pośrednictwem Ducha.
Prorocy ST przepowiadali, że w czasach mesjańskich Bóg oczyści swój lud za pośrednictwem Ducha Świętego. Udzieli im jednocześnie łaski do życia według swoich przykazań.Klasycznym tekstem jest proroctwo z Księgi Ezechiela:„Pokropię was czystą wodą, abyście się stali czystymi, i oczyszczę was od wszelkiej zmazy i od wszystkich waszych bożków.I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbiorę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała. Ducha mojego chcę tchnąć w was i sprawić, byście żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań, i według nich postępowali” (Ez 36,25-27).
Zobaczmy, że dar Ducha Świętego nie tylko oczyszcza z grzechów przeszłości, ale także umacnia na drodze nowego życia – daje inne, dobre życie. Zatem działanie Parakleta podczas spowiedzi świętej nie odnosi się tylko do przeszłości – do negatywnego doświadczenia, którym jest grzech. Jest doświadczeniem pozytywnym – z odpuszczaniem grzechów rodzi w duszy człowieka pragnienie poznania woli Bożej i życie według niej.
Zapowiedzi starotestamentalne realizują się w Nowym Testamencie.Jezus przez Ducha Świętego daje swoim uczniom władzę odpuszczenia grzechów. Gdy nadeszła pełnia czasu, Syn Boży, przychodząc jako Baranek, gładzi i bierze na siebie grzechy świata. Chrystus jawi się jako Ten, który ma władzę sądzenia i odpuszczania grzechów. Jest Tym, który nie przyszedł potępiać, ale przebaczać i zbawiać.Tę władzę odpuszczania grzechów Jezus przekazuje przez Ducha Świętego zwykłym ludziom, którzy sami podlegają zasadzkom grzechu, czyli swoim Apostołom. Mówi nam o tym tekst z Ewangelii według św. Jana: „Wieczorem owego pierwszego dnia tygodnia, tam gdzie przebywali uczniowie, gdy drzwi były zamknięte z obawy przed Żydami, przyszedł Jezus, stanął pośrodku i rzekł do nich: «Pokój wam!».A to powiedziawszy, pokazał im ręce i bok. Uradowali się zatem uczniowie, ujrzawszy Pana.A Jezus znowu rzekł do nich: «Pokój wam! Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam».Po tych słowach tchnął na nich i powiedział im: «Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane»” (J 20,19-22).
Uczniowie otrzymują dar Ducha Świętego, by pośredniczyć w procesie uświęcania ludzi, z czym związana jest funkcja odpuszczania grzechów.Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej Reconciliatio et paenitentia przypomniał, że Chrystus przekazał swoim uczniom przez Ducha Świętego władzę gładzenia grzechów świata, czyli przywracania na powrót stworzenia Bogu.
Spowiedź św. – formuła rozgrzeszenia
Odpuszczenie grzechów jest związane z darem Ducha Świętego, który nakłania nas do nawrócenia, by mógł rozpocząć się w nas proces uświęcenia. Czytamy o tym w Dziejach Apostolskich: „Gdy to usłyszeli, przejęli się do głębi serca: «Cóż mamy czynić, bracia?» – zapytali Piotra i pozostałych Apostołów.«Nawróćcie się – powiedział do nich Piotr – i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego” (Dz 2,37-38). Dar ten otrzymujemy podczas rozgrzeszenia, wskazują nam na to słowa wypowiedziane przez prezbitera podczas udzielania sakramentalnego rozgrzeszenia: „Bóg, Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat ze sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła.I JA ODPUSZCZAM TOBIE GRZECHY W IMIĘ OJCA I SYNA, † I DUCHA ŚWIĘTEGO”.
Jak zachować się w konfesjonale?
Osoba Ducha Świętego uzdalnia nas do dobrego przeżycia sakramentu pojednania. W książce Opowieści pielgrzyma doświadczony starzec daje pielgrzymowi pięć cennych rad odnoszących się do sposobu zachowania się w konfesjonale. Przedstawimy je teraz:
- „Na spowiedzi nie należy wymieniać tych grzechów, które już wcześniej wyznałeś i zostałeś z nich rozgrzeszony, inaczej będzie to świadczyć o nieufności w siłę tajemnicy spowiedzi”.
- „Nie należy wspominać innych osób uczestniczących w twoich grzechach, a osądzać tylko siebie”.
- „Święci ojcowie zakazują wyznawać grzechy z najdrobniejszymi szczegółami, a przyznawać się do nich ogólnie, aby przez dokładną ich analizę nie wzbudzać pokusy w sobie i spowiedniku”.
- „Przyszedłeś uczynić skruchę, ale nie czynisz jej w tym, że nie umiesz uczynić skruchy, to znaczy obojętnie i niedbale podchodzisz do upokarzania się”.
- „Wyliczyłeś wszystkie drobnostki, ale najgłówniejsze straciłeś z oczu – nie wyjawiłeś najcięższych grzechów, nie wyjawiłeś i nie spisałeś tego, że nie kochasz Boga, nienawidzisz bliźniego, nie wierzysz w Słowa Boże i jesteś przepełniony pychą i żądzą zaszczytów. W tych słowach zawiera się cała głębia zła i wszelkie zepsucie”
Ja odpuszczam tobie grzechy…
Dzięki mocy Ducha Świętego dokonuje się odpuszczenie grzechów. W sakramencie tym następuje także „wylanie” tegoż Ducha, który obdarza nas charyzmatami, czyli łaskami do prowadzenia życia prawdziwie chrześcijańskiego. Pamiętajmy o tym, że czego dotyka Duch Święty, zostanie przemienione i uświęcone. To ma właśnie miejsce podczas spowiedzi.