Obraz autorstwa Freepik
Kto raz był w Ziemi Świętej, rozumie jakie znaczenie ma obecność wody na tej szerokości geograficznej. Dostęp do wody, do źródła, studni lub potoku zawsze był warunkiem życia.
Może zastanawiamy się czasem, jak rozwiązywała ten problem Święta Rodzina?
W Nazarecie są znane dwa źródła: mniejsze znajduje się obok sanktuarium Mensa Christi, a drugie obfite źródło jest obok drogi w kierunku Tyberiady przy prawosławnym kościele Archanioła Gabriela.
Źródło tryska ze skały powyżej kościoła i kanałem poprzez zbiornik wpływa do świątyni. Kościół ten jest czasem też nazywany kościołem Źródła Maryi. Następnie woda gromadzi się w baseniku, z którego może być kierowana do monumentalnej fontanny przy drodze ale zwykle trafia do ujęcia wodociągów.
Od kiedy to miejsce jest znane i czczone? Opis pielgrzyma Arkulfa z epoki bizantyjskiej jest bardzo niejasny. Konkretne informacje pochodzą dopiero z początku XII wieku. Rosyjski opat Daniel opisuje kościół ze źródłem, wyraźnie robiąc aluzje do opisu zwiastowania w “Protoewangelii Jakuba”. Apokryf ten opowiada o pierwszym spotkaniu archanioła z Maryją przy wspomnianym źródle: “Maryja wzięła dzban i wyszła, by zaczerpnąć wody. I oto usłyszała głos mówiący do niej: Witaj pełna łaski, Pan z tobą. Błogosławionaś ty pośród niewiast”. Maryja zaniepokojona i przestraszona udaje się do domu i tam “stanął przed nią anioł mówiąc: Nie lękaj się Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę wobec wszechwładnego Pana wszechrzeczy…” (11,1-2). Jest to wyraźnie biblijna koncepcja, motyw spotkania przy studni lub przy źródle. Wystarczy wspomnieć spotkanie Jezusa z Samarytanką (J 4,4-25) lub spotkanie Jakuba z Rachelą (Rdz 29,2-11). Podobnie tradycja palestyńska ukazuje spotkanie Maryi i Elżbiety w Ain Karem: przy studni, a dokładniej przy ujęciu wody.
Kościół opisany przez opata Daniela w latach 1106-1107 był okrągły, ze zbiornikiem wody pośrodku: “wyszliśmy zatem z miasta i udaliśmy się w kierunku wschodnim, i znaleźliśmy studnię głęboką i godną uwagi studnia ma świeżą wodę, a schodzi się do niej po stopniach. Okrągły kościół poświęcony Archaniołowi Gabrielowi chroni tę studnię… to przy tej studni Najświętsza Dziewica usłyszała pierwsze słowa zwiastowania.”
Inni pielgrzymi tej i następnej epoki opisują nie tylko kościół, ale też fontannę przy drodze. Fontanna była ozdobiona marmurami i rzeźbami.
Sanktuarium nad źródłem Maryi jest pod zarządem prawosławnych Greków. Współczesny kościół został dobudowany do starszej kaplicy w roku 1750. Drewniany ikonostas wykonany przez Andrzeja Maistu został umieszczony w kościele w roku 1767 i zawiera cenne ikony. Malowidła ścienne utrzymane w stylu sztuki bizantyjskiej wykonane w latach 1977-1978 przez artystów rumuńskich przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Fontanna przy drodze została przed rokiem 2000 całkowicie przebudowana.
Pielgrzymi po zwiedzeniu kościoła schodzą do krypty, gdzie zawsze panuje przyjemny chłód. Krypta w głębi zamknięta jest absydą, w której widać płynącą wodę. Niezależnie od legend i opowieści apokryficznych, źródło to jest najbliżej położone najstarszej części miasta i dlatego z całą pewnością Maryja przychodziła czerpać tu wodę. Z tego źródła piła cała święta Rodzina: Jezus, Maryja i Józef.