Pierwszy klasztor w Görlitz powstał w 1234 r., zaledwie 8 lat po śmierci św. Franciszka. Istniał on aż do 1565 r. Około roku 1488 mieszkało w nim od 50-60 braci. Był to jedyny klasztor na linii Drezno-Wrocław. Wielokrotnie obradowała w nim kapituła prowincjalna kustodii złotoryjskiej. Klasztor był siedzibą studium generalnego i cieszył się jedną z najstarszych bibliotek franciszkańskich w tym rejonie Europy. Franciszkanie utrzymywali bardzo dobre stosunki z radą miasta i ludem tego regionu. Dzięki zaszczepieniu franciszkowej czci krzyża i męki Pańskiej, w XV w. zbudowano w mieście Drogę Krzyżową wzorowaną na kalwarii jerozolimskiej. Mimo licznych zawirowań dziejowych, jak reformacja, totalitaryzm hitlerowski, a potem komunistyczny, Boży Grób istnieje do dziś. W roku 2004 odbyły się obchody 500-lecia jego istnienia (1480-2004).
W okresie reformacji klasztor został zamieniony na gimnazjum miejskie, a kościół klasztorny przekształcony w kościół ewangelicki pw. Trójcy.
Franciszkanie wrócili do Görlitz dopiero po II wojnie światowej, z chwilą ukształtowania się nowych granic politycznych i państwowych. Przybyli ze Śląska. Kierowali się oni dobrem duchowym katolików, zwłaszcza dolnośląskich, którzy zmuszeni byli do osiedlenia się na terenach zachodnich od Nysy Łużyckiej. O. Wincenty Korneck z Halle otrzymał wiosną 1948 r. od prowincjała o. Hieronima Trumpke polecenie, by w Görlitz znaleźć odpowiednie miejsce dla kościoła i klasztoru. W poszukiwaniach wspierali go przyjaciele, kapłani pochodzenia wrocławskiego, szczególnie prałat Emanuel Tinscher i dziekan Franciszek Ksawery Buchali, jak również prałat Józef Negwer, dr Mommert, biskupi Piontek i Schaffran.
Z początku o. Wincenty zamieszkał w parafii pw. św. Jakuba jako wikary. Niedługo potem przeniósł się do dzielnicy Weinhübel, żyjąc w opuszczonym baraku policyjnym, przyległym do przygranicznych łąk, łączących się z rzeką Nysa Łużycka. W lutym 1950 r. prowincjał kupił ten barak, 30 m długi, a 15 m szeroki, przeznaczając go nas kaplicę. Niebawem, w Zielone Świątki, o Wincenty odprawił w nim pierwszą mszę św. Uroczysta benedykcja kaplicy przez ks. prałata Józefa Negwera odbyła się 6 sierpnia 1950 r. Odtąd w przylegającym do kaplicy klasztorze (a raczej “klasztorku”) mieszkało zwykle 2-3 ojców i brat. Był to pierwszy i jedyny męski dom zakonny z kaplicą publiczną na terenie lokalnej Administracji Apostolskiej.
Z czasem stopniowo wymieniano spróchniałe części obiektu na elementy trwalsze. O. Wendelinowi Hudowskiemu, rodem z Leśnicy Opolskiej, udało się uzyskać od komunistycznych władz pozwolenie na jego gruntowny remont. Przechytrzył on jednak władze miejskie i tak poprowadził prace budowlane, że zaistniał praktycznie nowy kościół i klasztor. Prace rozpoczęto 6 września 1965 r., a już rok później, 3 września, ks. bp Gerhard Schaffran dokonał konsekracji kościoła. Zapał społeczny przy budowie był niezwykły. Przyjaciele franciszkanów, w tym także ewangelicy, ofiarowali im 3175 roboczogodzin.
Podłoga w kościele marmurowa, ambona, ołtarz i podstawa pod tabernakulum z ciemno-czerwonego marmuru węgierskiego harmonizują doskonale. Wtórują im okna z udanym doborem szkieł, dzieło dr. Jerzego Nawrotha z Görlitz, oraz obraz Matki Bożej, droga krzyżowa i postać św. Antoniego wykonane w blasze miedzianej, autorstwa pani Hildegarda Hendrichs, cenionej artystki erfurtskiej.
1 czerwca 1971 r. braciom mniejszym przydzielono do prowadzenia parafię, wydzieloną z parafii pw. św. Jakuba. Było to konsekwencją wzrostu liczby katolików: w 1964 r. było ich 357, a 1 marca 1973 r. już 820.
W wyniku reorganizacji Zakonu Braci Mniejszych na terenach niemieckich w latach osiemdziesiątych XX w., definitorium prowincji saksońskiej doprowadziło do likwidacji placówki. W 1988 r. bp Bernhard Huhn pożegnał franciszkanów. Według świadectw historycznych, uwzględniających zmiany personalne, w ciągu 40 lat miastu posługiwało 28 braci.
Zaistniałą w mieście pustkę postanowili wypełnić ks. bp Bernhard Huhn, ordynariusz diecezji Görlitz, i ks. bp Rudolf Müller, biskup pomocniczy. Zwrócili się oni o pomoc personalną do ministra prowincjalnego Prowincji św. Jadwigi, z siedzibą we Wrocławiu, o. Bazylego Ernesta Iwanka. Definitorium prowincji wrocławskiej, po dojrzałym namyśle, zadecydowało o kontynuacji świadectwa franciszkańskiego w tej części Europy, która jest terenem diaspory i potrzebuje nowej ewangelizacji. Warto podkreślić, że prowincja wrocławska podjęła pracę w Görlitz, kiedy miasto przynależało jeszcze do Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Połączenie obu części Niemiec nastąpiło później. Jak dotąd pracują tu nieprzerwanie kolejni współbracia z Prowincji św. Jadwigi; aktualnie jest ich 2.
Rytm życia wykazuje, że klasztor tuż za granicą polsko-niemiecką jest jakby pomostem między Wschodem a Zachodem. Franciszkanie, podróżujący ze Śląska do klasztorów w Bawarii i dalej, odnajdują w nim miejsce wypoczynku i braterstwa.
o. Bazyli Ernest Iwanek OFM (1934-2011)